تشریفات مشهد

درباره اول مسجدی که در قزوین سازه گردیده‌است، هیچ عقیده ای تشریفات مشهد وجـود نـدارد، چون بعد از گرویدن عموم قزوین به اسلام، معلوم وجود ندارد که آیا آنان برای گزاردن نمـاز، عبادتگاهی ساختند و یا این که نماز را در محل آتشکده به مکان می آوردند؟ بنابر احادیث، اول مسجد در قزوین در حین خلافت قدمت بن عبدالعزیز، خلیفه اموی، در محل مقصوره جامع عظیم کنونی که آتشکده بود، سازه گردیده است.

مسجد جامع قزوین در سال ۱۱۰۶ شروع و در سال ۱۱۱۵بـه نقطه پايان رسید. مسجد در ایـن مجال بنایی به جز شبستان گنبد نداشت. این مقاله از معماری بخش هـای مجـاور و کتیبه هایی که در آنجا مشهود است نیز مشخص و معلوم میباشد. ابعاد در سال ۱۶۵۸ تا ۱۰۶۹ به فرمان فرمان روا عباس دوم، تراس بزرگی در بخش شمالی شبستان خمارتاش احـداث شـد که مسجد را به صحن ایوان مرتبط می سازد
معماری مسجد جامع قزوین
گنبد باشکوه، مناره های مجلـل، ایـوان هـای بلند، گـچ بـری هـای بی بدیل و ساختار آن نشانگر شایسته ترین مدل معماری اسلامی و هنرمنـدی عـصر سلجوقی و صفوی میباشد.
درها و سردرهای مسجد جامع قزوین در سده هفتم ه.ق درهای زیادی داشت، البته بعداز حمله مغول، تا عصر صفویه از اوضاع مسجد و درهای آن اگاهی صحت در چنگ وجود ندارد.
مسجد جامع قزوین در مشرق دارنده دو در داخل هم و در شمال غرب درب دیگری دارااست.
درب شرقی که مقابل خیابان شهدا واقع گردیده است، سردری باشکوه و مجلل داراست که مؤسس آن ناشناخته میباشد، چون کتیبه آن ریخته گردیده و تنها یک سطر آن باقیمانده میباشد که خوانده میشود«برکاری کیخسرو غلام خاصه شریفه، به اتمام رسید.»
تراس مسجد به صورت مربع مستطیل، درازای آن از شرق به غرب بوده و مساحت آن متجاوز از چهار هزار متر میباشد.
در چهار جهت ایوان مسجد جامع قزوین ، چهار تراس مرتفـع قـرار داراست

رنگ در کاشی کاری مسجد نصیرالملک یکی‌از تزئیناتی تشریفات مشهد که به وفور در مسجد نصیرالملک شیراز تاسیس شده است، کاشی کاری میباشد. در مسجد نصیرالملک شیراز، کاشی سنتی مانند یک بوم نگارگری میباشد که عرصه نقش اندازی هنرمندان قرار گرفته میباشد و روی آن انـواع نقـوش گیاهی، هندسی و مناظر معماری نگارگری گردیده‌است
به نظر رشته تشکیل داد، کاشی کاری سازه مشتمل بر کاشی هفت رنگ، معـرق، معقلی (ترکیـب أجـر و کاشی) میباشد.
پالت رنگی کاشـی کـاری مسجد نصیرالملک تنـوع رنگ اکثری دارااست و رنگهای گرم بیشتر قابل مشاهده میباشد.
در تزئینات کاشی کاری مسجد نصیرالملک شیراز شهامت و شجاعت و نوعی راحتی در اجرای اثرها به چشم میخورد. هنرمند با نترسی بسیار از رنگ و هیبت و ارکان نو وارد در جهت ساخت بدعت و ابتکار در کاشـی کـاری بهـره میباشد.
عنایت جزء بر مجموع در نقوش منفـرد كـاملاً مشاهده میشود. در ادغام بندی گونه های و رنگ ها اگرچه هنرمنـدان نـیـم نـگـاهی بـه سـنت داشته اند ولی در کل اعتنا بدون شوخی به سـنـت هـای تصویری اصــل خـود نکرده اند. در قبال تلاش برای ابتکار بیشتر از عشق و علاقه به سنت یا این که رعایت آن مشاهده می شود.
کاشی کاری مسجد نصیرالملک رنگ تنوع اکثری دارااست و غالباً رنگ های گرم قابل مشاهده میباشد. از بارزترین رنگ هایی که در‌این مسجد مشاهده میشود، رنگ صورتی یا این که به عبارتی گل سرخ میباشد که آن را بـه نـام مسجد صورتی شهره نموده است. بعد رنگهای گرم و براق به ویژه زرد رنگ به شـدت دارنده درخشندگی میباشد.
بقیه رنگ های مشکی، آبی‌رنگ لاجوردی، آبی رنگ فیروزه ای و سبز نیلی در اینجا وجـود داراست. از کاشـی هـای به رنگ مشکی و سفیدرنگ عمدتاً برای تولید قضیه درون فریم استعمال شـده میباشد.
بدین نحو که با قضیه مشکی خط سپید و با موضوع سپید خـط مشکی به دلیل کتابت اشعار و آیه ها قرآن مصرف شده میباشد و نوعی تضاد و مغایرت را پدید می‌آورد که موجب بهتـر خـوانـده شـدن نـقـوش مـی شـود. کتیبه های کاشی کاری نشانه‌ها قرآنی مسجد نصیرالملک در نمـای خـارجی سازه و در دو ستون در نمای فوقانی و میانی سازه ایجـاد و نگاشـته شـده که به طور نواری آبی‌رنگ جناح فرنگی سازه را مزین کرده اند.

مسجد نصیرالملک یکی‌از مساجد سابق شیراز است.این مسجد خوشگل به حیث جغرافیایی در حوالی فرمان روا لامپ و در کوچه نصیر الملک میباشد.

مغایر مسجد روحانی لطف الله اصفهان که رنگهای برنده در آن، آبی‌رنگ و کرم میباشند، مسجد نصیرالملک شیراز ، به مسجد صورتی دارای اسم و رسم میباشد به این دلیل‌که از این رنگ به کار گیری اکثری در کاشی های داخلی مسجد شد‌ه‌است. هرچند با وجود تنوع رنگ بسیار، بی انصافی میباشد که فقط از این رنگ حافظه خواهد شد. شیشه های رنگی در ساختار مسجد، ضمن مسجدالاقصی و مسجد کبود استانبول، در‌این سازه نیز لطف خاصی به سازه داده اند. کم بودن اینگونه معماری سنتی ای، بر قیمت زیبایی این مسجد می‌افزاید.

امامزاده ابراهیم(ع) یکی‌از مقبره متبرکه شهرستان تشریفات مشهد سمیرم میباشد که در شهر سمیرم واقع گردیده‌است. بنای امامزاده ابراهیم(ع) تا سال ۱۳۵۷با مصالح آجر و گل بوده میباشد، ولی با کوشش و یاری هم محلی و خیرین و ادارة اوقاف شهرستان سمیرم، بنای جدیدی برای امامزاده ابراهیم(ع) ساخته شد. گلستان شهدای شهر سمیرم نیز در مجاورت امامزاده ابراهیم(ع) واقع گردیده است.مساحت صحن فعلی امامزاده ۱۰۰ متر و مساحت تحت بنای بقاع ۵۰۰ متر مربع میباشد. گنبدی دو پوش که طول آن از کف به ۱۴ متر میرسد و ضریحی چوبین به بعد ها ۳×۲ روی سنگ مزار امامزاده شریف جای دارد. تزئینات باطن بقاع نیز به طور نگارگری به مدل صفویه و آینه کاری و گچ بری آن قشنگ و هنرمندانه میباشد. در ماه‌ها و مناسبت‌های متعدد سال، امامزاده ابراهیم(ع)سمیرم، میعادگاه عموم شهرستان سمیرم میباشد که از نقاط متفاوت این شهرستان برای سوگواری و برگزاری جشن و پایکوبی‌های تولد ائمه معصومین(ع) در این جا تجمع می‌نمایند.

امامزاده ابراهیم دارای اسم و رسم به پادشاه ابراهیم از بزرگان سادات حسینی در قرن سوم هجری قمری و از اولیه مهاجران این قوم و قبیله به اصفهان است که نسبت وی با ۴ واسطه به امام زین العابدین (ع) برمی خواهد شد. امامزاده فرمان روا ابراهیم سمیرم را نگین شهرستان دانست.
یکی‌از قطب‌های توریسم استان اصفهان که در زمره بلندترین شهر‌های کشور‌ایران قرار گرفته با اسم سمیرم شناخته می گردد. این شهر با ارتفاعی بالغ بر ۲٬۴۶۰ متر از سطح دریا در جنوب استان اصفهان قرار گرفته و قدمتش به ۷۰۰ سال پیش از به دنیاآمدن مسیح و زمان شهرنشینی در آن به عصر هخامنشیان برمی‌شود، چون مزرعه‌ای به اسم کوره در جنوب سمیرم قرار گرفته میباشد که در حال حاضر خرابه‌هایی از منزل‌ها و حتی خزینه در آن ارثیه‌میباشد. وجود خزینه یکی‌از شاخص‌های شناخته شهر در زمان پیش از اسلام بود. شهرستان سمیرم دارنده ۱۳۸ مسجد، ۸۶ موقوفه متصرفی و غیر متصرفی، ۴۰ حسینیه، مهدیه، دارالقرآن، دارالعلم و توکل، ۱۰ امامزاده و پنج بقعه میباشد.
هخامنشیان به شهر، کوره می‌گفتند و از جاذبه‌های توریسم شهر سمیرم می‌قدرت به آبشار آب‌ملخ، روستای خینه، آبشار سمیرم، دریاچه حایل حنا، غار یخ، کوه دالانِ ونک، بند قره قاچ، غار دنگزلو، آبشار پی دنی، آبشار خفر، غار چهل‌ردیف، کتیبه‌های ناخوانا در غار اشکفت رمز، مسجد جامع شهر سمیرم، گرایش‌های سنگی، مسجد و خزینه خانعلی، امام زاده ابراهیم، تقرچه و امام زاده زید بن علی اشاره نمود.

۱. معتکف عاقل تشریفات مشهد باشد.

۲. با قصد قربت باشد.

۳. اعتکاف دستکم سه روز پی درپی باشد.

۴. از مسجد بدون بهانه خارج نشود.

۵. در یک کدام از مساجد چهارگانه و یا مسجد جامع شهر باشد. (مساجد چهار گانه عبارت است از: مسجد الحرام، مسجد نبوی (مدینه)، مسجد کوفه و مسجد بصره)

۶. درصورتی که اعتکاف با حق شوهر منافات داشت، با اجازه او باشد.

۷. در‌صورتی‌که اعتکاف باعث اذیت و آزار پدر و مادر گردد، با اجازه آن دو باشد. (۱)

میدان های همگانی
این میدانها در تحقیق میدان های پر اسم و رسم جمهوری اسلامی تشریفات مشهد ایران محل تجمع عموم بود، به همین ادله درین میادین فضاهای همگانی زیرا: عبادتگاه و مساجد، نهرآب، آب انبار، فضاهای تجاری، بازار، گرمابه و مکتب ساخته می‌شد.

میدان های تجاری
در بین میدان های دارای شهرت جمهوری اسلامی ایران شهرهای والا خلال میدان همگانی، یک یا این که یکسری میدان با کارکرد تجاری وجود داشته که برخی از این میدانها محل خریدوفروش کالاهای خاصی به ویژه احشام و الزامات آن ها بودند.

میدان های حکومتی
میدان حکومتی در معماری میدان های شهری بیشتر برای تمرینهای نظامی، سان و رژه ارتش و یا این که مجازات مجرمان به کارگیری می شد‌ه‌است. معمولا در پایتخت ها و شهرهای گرانقدر یک میدان حکومتی وجود داشت که برای تمرین های نظامی، سان و رژه و اجرا مراسم قانونی و احیانا مجازات مجرمان گزینه به کارگیری قرار می گرفت.

در برخی مورد ها، این سیرتکامل میدانها صرفا جنبه ی حکومتی و سلطنتی داشتند و فعالیتهای اصلی و عمده دیگری در آنجا جاری ساختن نمیشد ، مانند میدان ارگ طهران در قبل از تغییرات کارکردی و کالبدی آن.

در پیرامون این میدان ها، بناهای نظامی، حکومتی و سلطنتی قرار داشتند، البته در مواقعی فرد قاضی یا این که تشکیلات حکومتی، در هنگام ساختن یا این که تجدید بنا اینگونه می‌دانی، آن را به طوری پیاده سازی می کردند و در حوزه‌ ای بومی می نمودند که میدان دارنده کارکردهای اجتماعی نیز باشد.

میدانهای نظامی ساخته در پایتخت و برخی از شهرهای گرانقدر و اصلی، یک میدان منحصربه‌فرد تمرین های مداوم نظامی و استقرار و اقامت نظامین شد که متشکل از یک فضای گشوده یعنی محوطه ی میدان، حجره ها و فضاهایی در پیرامون برای اقامت نظامیان و ذخیره سلاح بود.

مسجد جامع کاشان دارنده سه شبستان، دو شبستان در تشریفات مشهد ضلع شمال غربی که یکی‌از آن‌ها دو طبقه میباشد و یک شبستان خرد در ضلع جنوبی میباشد.
مسجد کاشان دارنده یک‌سری شبستان میباشد که شبستان اساسی در جوار گنبدخانه و ضلع شمال مسجد با جهت شمالی جنوبی واقع میباشد.
این شبستان دارنده ۲ محـراب اسـت کـه محـراب مهم در بخش غربی شبستان قراردارد.
محراب دیگر مسجد جامع کاشان در امتداد محراب مهم و دو سال پس از تخریب مسجد در تاثیر ز‌لزله سال ۱۱۹۲ ه.ق، ایجاد شده است.
محراب مهم مسجد کاشان گچ بری مسجد جامع کاشـان در ضـلع غربی شبستان شمالی مسجد قـرار دارااست.
محراب دارنده قوس گشنیزی سه برگی میباشد که گچبریهای پررنگ با نقوش اسلیمی گل و برگ و دهان اژدری آژده کاری گردیده، به یار رنگهای آبی رنگ و اخرایی در بگراند نقوش، در نصیب طاقنمای فوقانی و لچکی، خطوط در هم تنیده گردیده به هم پا برگهای آژده کاری گردیده در پیشانی طاقنما یفوقانی، کتیبه قرآنی پر رنگ (آیه ۹ سوره آدینه) به خط ثلث در قوس طاقنمای فوقانی و نقش گشنیز سه برگی تکرار شونده به یاروهمدم برگهای رخنه‌ دار و بگراند رنگی آبی‌رنگ و اخرایی در لبه طاقنمای تحتانی میباشد.
با ریزش محراب در نصیب پیشانی طاقنمای فوقانی و قوس طاقنمای محراب، لایه ی زیرین گچبری محراب نمایان شد‌ه‌است که در آن کتیبه آبی به یاور رنگهای مشکی و قرمز رنگ و زوار سبز رنگ، به چشم می خورد.
همینطور با آواربرداری از پشت بام شبستان، محرابی دیگر در تحت محـراب نمایـان شد. این محراب نخستین مسجد جامع کاشان میباشد که هم‌زمان با تاسیس شبستان سازه گردیده‌است.
محراب مسجد کاشان دارنده پوشش گچی بی آلایش بـه همـراه کتیبـه آبی در کناره محراب و نقوش تزیینی هندسی و گیاهی با رنگ های آبی رنگ، قرمز‌رنگ، سبز معدود رنگ، سبز برجسته و سیاه میباشد.
به جهت التفات مسجد جامع کاشان، شناسایی رنگهای به عمل رفته در تزیینات گچبری های آن که در دو زمان متفاوت انجام یافته و التفات دسترسی به مواد و مصالح را در دو عصر تاریخی آرم می‌دهد، ضروری به حیث میرسد.
مناره مسجدجامع کاشان در شمال شرقی صحن مسجد واقع گردیده، هیبت کلی مناره به صورت مخروط و سطح بازه زمانی آن دایره میباشد. ولی یافتن هندسه ظریف محور و اندازه قطر آن به منجر محدود بودن اساس در فضاهای غیرقابل دسترس، مشقت بار میباشد و به جستجو باستان شناسی نیاز دارااست
قسمت در دسترس و قابل مشاهده مبنا نماد می‌دهد که‌این مناره در ذیل ترین نصیب دارنده قطری بیشتراز ۴۶۰ سانتی متر میباشد و این اندازه با ارتقا طول، کاهش مییابد.
این مناره دربرگیرنده چهار قسمت اساسی پی ، محور ، ساقه و سرپوش و میباشد و پوستهای آجری ، نمای این موسسه را تشکیل میدهد.
در طول مرمتها و لایه برداریهای اخیر در لایه زیرین محراب اساسی بنا شده در شبستان شمالی، تزئینات، بقایای رنگ و چندین قطعه خشت کشف شد.

حرم هفت دختران طهران ، در خیابان شهید مصطفی تشریفات مشهد خمینی، همسایه کوچه شهید درویش نوری مکان گرفته میباشد.سازه با اندکی چرخش نسبت به شالوده شمالی ـ جنوبی متوجه جهت قبله میباشد.تاریخ اول سازه حدود قرن دوم هجری و تاریخ تجدید بنا ۱۳۵۱ هـ ش میباشد.زیارتگاه در قبلی، بقاع به مساحت چهل متر مربع و به پلاک ۱۲۵۸ در قسمت خیر طهران قرار داشت و شروع کوچه هفت دختران، کوچه رضا قلی خان و انجامش، خیابان سیروس بود ( بلاغی، صص ۱۵ـ ۱۶)

کتیبه های بقاع هفت دختران طهران
روی کتیبه ای در جداره روبه روی حرم تاریخ ۱۳۳۵ هـ ش درج شده میباشد. منزل همسایه ضلع شمالی حرم نیز سابق اند و بیش تر از هفتاد سال عمر دارااست. بیشتر ابنیه محیط مسکونی و کهن میباشد و ارکان و فضاهای نفیس اکثری، از نگاه معماری، در آن ها مشاهده میشود. هرچند دخل و تصریفات، تخریب کردن ها و مرمت های بسیار موجب تغییر تحول بافت کهن محل گردیده‌است.
از تاریخ تشکیل داد بنای نخستین مقبره حدود هزار و دویست سال می گذرد. تا پیش از سال ۱۳۵۱هـ ش حرم هفت دختران صرفا یک زیرزمین بود. در سال ۱۳۵۱ هـ ش، بقاع مرمت می گردد؛ چنان که در کتیبه ای در نمای مهم مقبره آمده میباشد: در سال ۱۳۵۱هـ ش/ ۱۳۹۳هـ ق به کارایی و اهتمام مرحوم حاج سید مصطفی نجات، و تصدی پزشک معالج امتحان، نائب رئیس در آغاز وزیر و سرپرست اوقاف، سازه شکل اتمام پذیرفته میباشد. همانگونه که بدیهی میباشد درین کتیبه اشاره نشده که در تاریخ نام برده کدام بخش سازه ساخته یا این که بازسازی شد‌ه‌است. البته با دقت به ظواهر و بنا سازه به لحاظ می‌رسد که در‌این تاریخ، بنای دیرین ویران و بنای فعلی به مکان آن تاسیس شده است.

میدان مشق طهران (گلشن ملی) با حجم زیاد از شرایط تشریفات مشهد قابل قبولی برای مرکزیت دولتی بهره مند بوده میباشد و از مهم ترین میادین تاریخی کشور‌ایران است.

انگیزه تعیین این میدان به خواسته مشـق سـربازان، قربت به میدان توپخانه و عمارت ارگ بود. سـالهای آنگاه ساختمانی به طرز معماری روسی درین میدان تاسیس شد.

حالت میـدان مـشـق (گلشن ملی) در نقشه ۱۳۰۹ ه.ق از شمال به اصطبل کالسکه منزل مبارکه، انبار توپخانه مبارکه، سـربازخانه و قزاقخانه؛ از جنوب به خیابان امیریه (تحت چهارراه سپه فعلی)؛ از شرق به منزل مبارکه ادویه ساز، منزل مسیو شـارل، منزل امینه اقدس و عمارت شجاع السلطنه؛ از غرب به خیابان قزاقخانه (قوام السلطنه) محصور بوده اسـت.

بعـد از روی عمل وارد شدن پهلوی نخستین، و از طرفی با تغییر تحول پایگاه حکومت از کاخ گلستان به کاخ م مرمرة عملا ارگ سلطنتی قاجار از رونق و مداقه کهن زمین‌خورد. متعاقب این تغییر تحول و تحولات، تغییراتی نیز در محوطه میدان مشـق ساخت‌و‌ساز شد. به نحوی که پاد شاه، پادگان ها را به بیرون شهر طهران منتقل کرد و متعاقب آن میدان مشق از رونق به‌زمین‌خورد و به طور زمین بایر در آمد. از این فرصت به بعد از آن بود که دولت قصد به تشکیل داد ساختمان های اداری و نظامی در‌این وبسایت گرفت.

تزیین هـا و نماهـای مسجد جامع اصفهان در آجرکاری تشریفات مشهد هـا، کاشی کاریها، گچبری هـا، طاق نماهـا و مقرنس ها اکران داده شد‌ه‌است.
مسجد جامع اصفهان در شرایط کنونی ۴۸۴ نوع طاق داراست که هر کـدام از آنان، به حیث بعدها، شـکل ظاهری و روش اسکلت بندی دارنده خصوصیات خاص و متعدد از سایر میباشد؛ همان باربر می‌باشند و اسکلت بندی مهم پوشش طاق را تشکیل می دهنـد.
از مثال هـای دیگر زیبایی در تزیین ها، می قدرت کاشی کاری های بی سابقه جان دار در بدنه ایوانها را اسم موفقیت.
این کاشی کاریها و آجرکاریها گاهی به تنهایی بر سطح آهسته حیاط خوابیده اند و گاهی در نقش یک کانال که نوروروشنایی و تهویه را برای فضای داخلی تأمین می نماید، بدنه را به آرامی میشکافد.
در سـوی دیگر، می شود به آراینده های مسجد عتیق اصفهان مانند سنگابها، لامپ دانها و ستونکهای تزئینی آن و اقتدار بسیار بالای مقرنس ها در زیباسازی سازه اعتنا کرد.
مقرنس های به شغل رفته در مسجد جامع اصفهان که عنصر تزیینی مهمی در معماری اسلامی اهل ایران به شمار می‌روند، به طور ابتدایی در ایوانها و آنگاه هم به صورت جامع تر در نقاط دیگر مسجد چشم می شـود که مؤلفهای اساسی نیز در تأمین ایستایی قسمتهای متفاوت محسوب می‌شوند.
تکرار در طاق نماها و ردیف بندیهای فضا شبستانها و پیرامون تراس مرکزی را تحت عنوان شاخص ترین عامـل ساخت و ساز ریتم و ترانه در‌این مسجد میباشد.
آجرکاریهای به شغل رفته روی ستونها، فخرمدین ها و نهاز و نخیرهای ساخت گردیده روی نما، با ساخت سایه پر‌نور، یکنواختی نما را می‌شکند و جنبش و تعادل را در مسجد ساخت‌و‌ساز می نماید.
در مسجد جامع اصفهان خوشنویسی و خط نویسی روی دیوار به خیال تهیه و تزیین خوب منش روهای ورودی بوده میباشد.
بعد ها خرد این خطوط و نقوش اسلیمی به عمل رفته در آنان برای آرایش کردن کتیبه ها ، سبب میشود بعد ها سازه در عین داشتن عظمت، رعب آور نباشد و به نمازگزاران احساس امنیت را القا نماید.
در درون فضای شبستانها با استعمال از کاربندیها و به شغل بردن سرستونها و فریم بندیهای محیط شبستان، تناسبات دور و بر به ترازو عموم وار شدن رسیده میباشد.
در سردر ورودی مسجد جامع اصفهان ، زنجیر آویزانی دیده می شود که سیمای آن چـون نمادی از یک واحد سنجش میباشد. گویی عدل و داد را در بدو ورودبه مسجد در گوش آدم زمزمه می نماید. هم چنیـن، زنجیر آرم پیوندهای ارتباطی ، هماهنگی و وحدت اسـت. وجـود زنجیر در ورودی مسجد جامع، به معنای لینک و پیوند همه تیم ها و کمپانی در فریضـه گروهی زیرا نماز آدینه و جماعت اسـت کـه نمازگزاران دستها را به نشان همدلی و همزیستی به هم زنجیر می نمایند

یک کدام از بعد ها معماری آرامگاه در کشور تشریفات مشهد ایران، ساخت‌و‌ساز رابطه فی مابین دنیا دنیوی و معنوی میباشد و میتواند مفاهیم رمزی و نمادین داشته باشد.
تنوع در صورت و ساختار بناهای آرامگاه های کشور ایران به سیرتکامل ایست که نمیتوان آنها‌را همانند مساجد در گروههای مشخص و معلوم مدل شناسی و گروه بندی کرد
معماری چهارتاقی تحت عنوان پایه معماری اهل ایران، نقش بسزایی در بقعه سازی بعداز اسلام از خویش به مکان نهاده میباشد. این سرمشق در تک تک عصر ساسانی، یکی مهم ترین الگوهای معماری مذهبی بوده و ناگهان بعداز اسلام، برای مدتی، حضورش در معماری جمهوری اسلامی ایران کمرنگ شد.
از راههای دوباره ظهور آن در معماری کشور‌ایران، با نزدیکترین نوع شغل کرد، به معماری ماقبل از اسلام خویش، یعنی معماری مذهبی در قامت حرم سازی بود. آرامگاه دارای شهرت امیر اسماعیل سامانی با پلانی مربعی و گنبدی بر محل تقاطع محورهای سازه، شاهدی بر این مدعی میباشد. آنچه در ارتباط هیبت شکلی بقاع ها، مورد قبول اکثریت دانشمندان میباشد، تقسیم بندی مقابر به دو گروه برجی صورت و چهارگوش گنبددار میباشد.
در اوایل زمان اسلامی فرایند تکوین تیم های آرامگاه های کشور ایران در حین زمان اسلامی یکنواخت نبوده و طی زمان های متعدد دارنده فراز و نشیب های فراوان بوده میباشد.
با اعتنا به اثرها برجای باقی‌مانده از اولِ زمان اسلامی تا پیش از عصر سلجوقی ردپایی از این موسسه بناها چشم نمیشود ولی سنت ایجاد کرد آرامگاه در کشور ایران به دو شکل مربعی صورت گنبد دار و برجی صورت منفرد از رویش خاصی منتفع بوده میباشد.
از شاخص ترین مثال های نوع مربعی صورت می شود به آرامگاه دارای اسم و رسم امیر اسماعیل سامانی در شهر بخارا که وابسته به عصر سامانی و حرم ارسلان جاذب در سنگ بست مشهد که وابسته به زمان غزنوی میباشد اشاره نمود.
گنبد قابوس در دشت گرگان نیز از شایسته ترین و سابق ترین مثال های نوع برجی صورت میباشد که در زمان آل زیار ایجاد شده است. از اواخر عصر سلجوقی به آن‌گاه می اقتدار آدرس از دسته های آرامگاهی متشکل از بناهای متفاوت را در بقاع پادشاه سنجر در شهر مرو یافت. این حرم بخشی از دسته جامعی میباشد که مشتمل بر کاخ و مسجدی می گردیده و از این رو جزء اولیه تیم های آرامگاه های کشور‌ایران میباشد که الگوی تشکیل داد گروه های آرامگاهی ادوار آینده گشته میباشد.
بقعه سابق الذکر همینطور وسیع ترین آرامگاه پر اسم و رسم مربع گنبددار سلجوقی میباشد که نسبت پهنا آن به طول ۲ : ۱ میباشد.
پس از زمان سلجوقی و بخصوص طی عصر ایلخانی با دقت به تغییر و تحول مذهب سلاطین مغول، شاهد تحولات عظیم ای در عرصه سنت تشییع‌جنازه هستیم.
درین بعد از ظهر تشکیل داد دسته آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران با الهام از اماکن مقدس و متبرک و مرکزها علمی آموزشی، که در واقع ترکیبی از گروه های علمی مذهبی میباشد، به یک سنت شهری و معماری تبدیل گردیده که از آن بعنوان ابواب البر ياد می شود. در واقع طی این عصر، ابواب البر جایگزین هسته مرکزی کهن یا این که کهندژ، ولی با رویکردی مذهبی شوید. همانطور که از اسم این پدیده نیز بر می‌آید، این موسسه بناها، درگاه های نیکوکاری بودند که در هسته مرکزی شهر با عملکردهای مذهبی و علمی آموزشی با مرکزیت یک بقعه سازه می شدند.
لذا می قدرت ذکر کرد آرامگاه های کشور‌ایران این بعد از ظهر خلاف پیشین جای و محلی برای اشاعه تانی و عبادت و فضیلت میباشد که برای دستیابی درجات و در هر کدام از مسئله های فوق، بناهای مایحتاج را تاسیس می کردند. مثلا این موسسه ها می شود به ابواب البر شنب غازان ، ربع رشیدی و سلطانیه اشاره کرد.