تشریفات مشهد

یاد‌آوری این نکته نیز مایحتاج می باشد که امروزه با وجود تشریفات مشهد تحولات شگرفى که در زندگى بشر شکل داده هست و پیچیدگى حاکم بر مناسبات اجتماعى و روابط بشر ها و کارویژه هاى مربوط به دولت , هیچ گاه نمى توان انتظار داشت که همهء کارکردهاى مساجد در صدر اسلام , تحقق یابد. آنچه حایز اهمیت است , انتقال تمدن حاکم بر مساجد به ساختارهاى اجتماعى و سیاسى است , تا از رهگذر آن , جهت گیرى کلیه فعالیت هاى جامعه , جهت گیرى الهى و دینى باشد.
کارکردها
1. پایگاه عبودیت , بندگى و وارستگى : اولین اقدام پیامبر خدا(ص) بعداز ورود به مدینه , ساختن مسجد قُبا بود; مسجدى که قرآن از آن این گونه تعبیر و تفسیر مى کند:
(... لمسجد أسس على التقوى من أول یوم أحق أن تقوم فیه , فیه رجال یحبون ان یتطهروا و الله یحب المطهّرین )
«مسجدى که از روز آغاز , بنیان آن بر پرهیزگارى نهاده شده , براى نمازگزارى شایسته تر هست . در آن مسجد مردانى می باشند که دوستدار پاکیزگى و وارستگى اند و خدا پاکیزگان را دوست مى دارااست.»
امام باقر(ع) مى گوید:[1] توبه: 108|142|
«پیامبر معبود از جبرئیل پرسید محبوب ترین مکان نزد خدا کجاست و او پاسخ داد:
مساجد و ادامه داد: محبوب ترین اهل مسجد کسانى می باشند که پیش از بقیه افراد به مسجد وارد و بعد از سایرافراد از آن خارج شوند.»[1]
تأکید فراوانى که احادیث منقول از فرستاده معبود و امامان معصوم (ع) بر حضور در مساجد و اقامه نماز در آن داشته اند, نشانه از میزان تأثیرگذارى این پایگاه می باشد , تا جایى که حضرت برابر نقلى فرموده است :
«اهل یک محل مسجد را نمازى جز در مسجد نیست .»[2]
التفات این پایگاه بندگى در اسلام را مى توان از آنچه در منابع و روایات دینى آمده است دریافت . استحباب ساخت مسجد, استحباب تردد در مساجد, حریم قائل شدن براى مساجد, سرعت به چنگ آوردن براى ورود به مساجد, همراهی بر عصمت و طهارت , قرائت قرآن , خوشبو کردن و پوشیدن جامه هاى فاخر و تمیز در آن , پاک نمودن مساجد, آرامش و متانت از یک طرف و نهى از داد و ستد , ورود دیوانگان , خوردن , خوابیدن , نقش و نگار در مسجد ساخت‌و‌ساز کردن و به امور دنیوى درگیر شدن از طرف دیگر,
[3] در راستاى زمینه سازى و آماده آوردن مکان ویژه براى بندگى خالصانه و منزه شدن آدم ها است .
خدا در آیاتى که به پیامبرش نازل کرده , مساجد را جایگاهى که خاطر معبود در آن بسیار برده مى شود شمرده و این گونه هشدار داده است :
«ستمکارتر از کسى که نمى گذارد نام خداوند در مسجدهاى او برده گردد و در عملکرد براى ویرانى آن هاست , چه کسی است ؟»[4]
مسجد محلى براى منزه شدن و تمیز زیستن می باشد و از این روست که مؤمنان امر یافته اند تا در این جا مقدس , در ظاهر و داخل , خود را بیارایند; (یا بنى آدم خذوا زینتکم عند تک تک مسجد...)[5]
[1] عن أبى جعفر «قال: قال نبی الله لجبرئیل، یا جبرئیل، أى البقاع أحب الى الله عزوجل؟ قال: المساجد و أحب أهلها ألى الله أوّلهم دخولاً وآخرهم خروجاً منها» شیخ حرّ عاملى، وسائل الشیعه،

یاد‌آوری این نکته نیز مایحتاج می باشد که امروزه با وجود تشریفات مشهد تحولات شگرفى که در زندگى بشر شکل داده هست و پیچیدگى حاکم بر مناسبات اجتماعى و روابط بشر ها و کارویژه هاى مربوط به دولت , هیچ گاه نمى توان انتظار داشت که همهء کارکردهاى مساجد در صدر اسلام , تحقق یابد. آنچه حایز اهمیت است , انتقال تمدن حاکم بر مساجد به ساختارهاى اجتماعى و سیاسى است , تا از رهگذر آن , جهت گیرى کلیه فعالیت هاى جامعه , جهت گیرى الهى و دینى باشد.
کارکردها
1. پایگاه عبودیت , بندگى و وارستگى : اولین اقدام پیامبر خدا(ص) بعداز ورود به مدینه , ساختن مسجد قُبا بود; مسجدى که قرآن از آن این گونه تعبیر و تفسیر مى کند:
(... لمسجد أسس على التقوى من أول یوم أحق أن تقوم فیه , فیه رجال یحبون ان یتطهروا و الله یحب المطهّرین )
«مسجدى که از روز آغاز , بنیان آن بر پرهیزگارى نهاده شده , براى نمازگزارى شایسته تر هست . در آن مسجد مردانى می باشند که دوستدار پاکیزگى و وارستگى اند و خدا پاکیزگان را دوست مى دارااست.»
امام باقر(ع) مى گوید:[1] توبه: 108|142|
«پیامبر معبود از جبرئیل پرسید محبوب ترین مکان نزد خدا کجاست و او پاسخ داد:
مساجد و ادامه داد: محبوب ترین اهل مسجد کسانى می باشند که پیش از بقیه افراد به مسجد وارد و بعد از سایرافراد از آن خارج شوند.»[1]
تأکید فراوانى که احادیث منقول از فرستاده معبود و امامان معصوم (ع) بر حضور در مساجد و اقامه نماز در آن داشته اند, نشانه از میزان تأثیرگذارى این پایگاه می باشد , تا جایى که حضرت برابر نقلى فرموده است :
«اهل یک محل مسجد را نمازى جز در مسجد نیست .»[2]
التفات این پایگاه بندگى در اسلام را مى توان از آنچه در منابع و روایات دینى آمده است دریافت . استحباب ساخت مسجد, استحباب تردد در مساجد, حریم قائل شدن براى مساجد, سرعت به چنگ آوردن براى ورود به مساجد, همراهی بر عصمت و طهارت , قرائت قرآن , خوشبو کردن و پوشیدن جامه هاى فاخر و تمیز در آن , پاک نمودن مساجد, آرامش و متانت از یک طرف و نهى از داد و ستد , ورود دیوانگان , خوردن , خوابیدن , نقش و نگار در مسجد ساخت‌و‌ساز کردن و به امور دنیوى درگیر شدن از طرف دیگر,
[3] در راستاى زمینه سازى و آماده آوردن مکان ویژه براى بندگى خالصانه و منزه شدن آدم ها است .
خدا در آیاتى که به پیامبرش نازل کرده , مساجد را جایگاهى که خاطر معبود در آن بسیار برده مى شود شمرده و این گونه هشدار داده است :
«ستمکارتر از کسى که نمى گذارد نام خداوند در مسجدهاى او برده گردد و در عملکرد براى ویرانى آن هاست , چه کسی است ؟»[4]
مسجد محلى براى منزه شدن و تمیز زیستن می باشد و از این روست که مؤمنان امر یافته اند تا در این جا مقدس , در ظاهر و داخل , خود را بیارایند; (یا بنى آدم خذوا زینتکم عند تک تک مسجد...)[5]
[1] عن أبى جعفر «قال: قال نبی الله لجبرئیل، یا جبرئیل، أى البقاع أحب الى الله عزوجل؟ قال: المساجد و أحب أهلها ألى الله أوّلهم دخولاً وآخرهم خروجاً منها» شیخ حرّ عاملى، وسائل الشیعه،